INSPIRATIEMAIL VAN SEPTEMBER 2025

Mijn favoriete manieren om onkruiden te gebruiken

Onkruid wegwerken

September: dat is tijd om schoon schip te maken en er na een deugddoende vakantie eens goed in te vliegen. Op de socials bestoken jullie me wel eens met vragen over ‘onkruid’. ‘Hoe raak ik daar in godsnaam vanaf?’ In deze mail krijg je een antwoord op je vraag (al is het antwoord ook soms: nooit.) En omdat veel van de planten die wij als ‘onkruid’ bestempelen, enorm nuttig zijn verklap ik naast manieren om de ongewenste kruiden te verwijderen, ook mijn favoriete manieren om ze te gebruiken.

Brandnetel - Urtica dioica

Brandnetel is een doorn in het oog van heel wat tuiniers. En toch is brandnetel een erg nuttige en waardevolle plant. Als het even kan, laat dan een hoek brandnetel staan als waardplant voor de grote atalanta. De glimmende zwarte rupsen van deze schitterende vlinder voeden zich met brandnetels.

Brandnetel bevat veel mineralen. Voeg brandnetelblad toe aan je composthoop om het proces een vliegende start te geven of leg het jonge blad als mulch tussen veeleisende planten. In de keuken gebruik je de jonge toppen van brandnetel in soepen en sauzen, de zaden kan je over gerechten strooien: ook voor jou is brandnetel een mineralenbom.

Brandnetel verwijder je het makkelijkst met een riek: steek die onder de wortelmat en rol ze systematisch op. Enkele keren per jaar maaien houdt de plant onder controle.

Supersnelle brandnetelsoep

Pluk een vergiet vol jonge brandneteltoppen (dat lukt best in het voorjaar of als het opnieuw kouder wordt, in september-oktober.).

• Spoel de brandneteltoppen in lauw water met wat zout en laat ze uitlekken
• Hak een sjalotje fijn en stoof zacht met een snuif zeezout in wat olijfolie
• Doe de neteltoppen bij de sjalot
• Laat de neteltoppen ‘smelten’ terwijl je in de pot roert
• Voeg 2 l hete bouillon/ heet water toe en laat 5 min sudderen
• Mix de soep en werk af naar smaak

Zevenblad - Aegopodium podagraria

Ben je een florist? Laat deze dan maar gewoon staan. Zevenblad bloeit immers met fijne bloeischermen die ook nog eens mooi indrogen. Zonde om die op te geven. Ook in de border storen de bloemen niet tussen andere vaste planten. Zolang die voldoende groeikracht hebben, hoeft zevenblad geen bedreiging te zijn.

Zevenblad heeft een lekker blad waarvan de smaak het midden houdt tussen wortel en selder.

Zevenblad laat zich goed maaien. Hou dat een seizoen vol en het zevenblad komt verzwakt uit de strijd.

Simpel bijgerechtje voor elke dag.

Je hebt nodig: 3 wortels, Zevenblad, 3 eetlepels honing-mosterdvinaigrette

• Rasp de wortels
• Hak evenveel zevenblad in ultrafijne reepjes
• Meng wortel en zevenblad
• Maak de salade aan met een honing-mosterdvinaigrette

Ook lekker: doe een geutje gembersap door de vinaigrette.

Paardenbloem - Taraxacum officinale

Wist je dat paardenbloemen verder zaad vormen ook na het afsnijden van de bloemen? De bloeiende paardenbloemen maaien heeft dus weinig zin. Ook op de grond ontwikkelen de gesneuvelde bloemen zich verder tot zaadhoofden.

Paardenbloem trekt onder meer vliegen, zweefvliegen, bijen en hommels en levert nectar voor de dagpauwoog. In de keuken gebruik je de bloemen (dranken en gelei), jonge blaadjes. En van de bloemknoppen maak je heerlijke kappertjes.

Paardenbloemen wijzen op een matig vochtige en eerder zure bodem.

Paardenbloemzaden verspreiden zich via de wind. Wil je de paardenbloemen ergens weg hebben, steek ze dan diep uit met een distelsteker of spitvork zodat je de hele wortel mee hebt.

Kleine veldkers - Cardamine hirsuta

Kleine veldkers dankt zijn volksnaam ‘springzaad’ aan de manier waarop de zaden zich verspreiden: bij aanraking springt het rijpe zaad weg. Als je dit plantje kwijt wil, haal je het dus weg voordat het zaad zet. Maar waarom zou je dat doen? De kleine veldkers is wat mij betreft het allerlekkerste onkruid. Het heeft een smaak die wat weg heeft van waterkers. Gebruik de jonge bladrozetten in salades of fijngehakt in vinaigrettes en sauzen.

Kleine veldkers verschijnt op losse, vruchtbare bodem en wied je dus makkelijk weg met de hand.

Veldkers-aioli

Oogst de krullebolletjes van veldkers als geheel, met wortel en al en spoel de rozetjes onder de kraan. Snij de worteltjes los en je hebt perfecte blaadjes om door een salade te draaien of tussen je boterham te leggen.

• Voor een kleine veldkers-aioli combineer je een eierdooier, een teentje fijngeperste look, een theelepel mosterd en een kneep citroensap.
• Meng alle ingrediënten en voeg vervolgens olijfolie toe, eerst in kleine geutjes, later in een straal zoals voor mayonaise.
• Voeg een kop fijngehakte veldkers aan de lookmayonaise toe. Lekker bij gebakken aardappel!

Grote klis - Arctium lappa

Met zijn enorm blad ziet grote klis er imposant uit. Eén plant kan gemakkelijk een hele vierkante meter innemen. Maar die ene plant haal je dus ook snel weg. Nu ja: de wortels kunnen enorm diep zitten, dus zo simpel is het ook weer niet. In Japan telen ze deze plant als groente. Rassen als Takigawa Long zijn bekend om hun enorme wortels. Hoeft het gezegd dat de wortel van deze plant lekker is? Gebruik een duimdik stuk van de wilde wortel als starter voor een geurige bouillon.

Grote klis laat zijn zaden meereizen op de vacht van dieren. Wist je dat de zaadhoofden van kliswortel model stonden voor velcro? De Zwitserse uitvinder kreeg het idee voor zijn klittenband na een wandeling met zijn hond toen hij de klitten uit de vacht kamde.

Smeerwortel - Symphytum officinale

Deze interessante bijenplant schreeuwt ‘vruchtbare bodem!’. Soms een tikkeltje te vochtig om goed te zijn maar sowieso rijk.

Net als bij brandnetel bevat het blad van deze plant massa’s mineralen die je kan inzetten als compoststarter of in thee voor de tuin.

Individuele planten die je weg wil, steek je diep uit. Laat zeker een hoek met smeerwortel staan om te oogsten als mineraalrijk mulchmateriaal.

De bloemen trekken bijen aan.

Heermoes - Equisetum arvense

Deze plant die wat weg heeft van een kleine kerstboom, is een aanwijzing dat je bodem niet zo goed afwatert. Maak hem diep los met een woelvork en pluk de heermoes die blijft verschijnen. De wortels zitten immens diep en kan je onmogelijk helemaal verwijderen.

Gebruik heermoes in schimmelwerende aftreksels voor de tuin (bijvoorbeeld tegen roest of meeldauw).

Vogelmuur - stellaria media

Vogelmuur verschijnt steevast op vochthoudende vruchtbare bodem. Het jonge blad is superlekker, bijvoorbeeld verwerkt in sauzen en soepen of in een groene olie.

Vogelmuur is een eenjarig plantje dat je het makkelijkst weg krijgt met wieden of schoffelen. De functie van dit kruid is de bodem bedekken. Als jij dit zelf doet, verdwijnt de plant vanzelf.

Harig knopkruid - Galinsoga quadriradiata

Een lastig onkruid dat vaak op groentevelden opduikt. Maaien voor het in bloei komt is de boodschap, want een enkel bloeiend plantje geeft duizenden nieuwe zaden. Staat deze drachtplant toch in bloei, dan is dat in ieder geval een zegen voor de bijen. En ja je kan deze eten maar zelf vind ik hem gewoon niet lekker. Iets met de textuur maar probeer het vooral zelf.

Smakelijk!

Meer kruiden ontdekken?